روند طولانی تشخیص مرگ مغزی برای اهدای عضو

مرگ مغزی به وضعیت غیرقابل بازگشت همه عملکردهای مغز اطلاق می‌شود. درچنین وضعیتی همه نورون‌های مغز در نتیجه هیپوکسی تخریب می‌شوند. برای تشخیص مرگ مغزی باید تمامی اعمال مغزی به صورت غیرقابل برگشت از بین رفته‌ باشند.
برای پی بردن به نحوه تشخیص مرگ مغزی و روند پیوند عضو اهدایی گفت‌وگویی با دکتر بابک قرایی فلوشیپ مغز و اعصاب، انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.

دکتر قرایی درباره شرایط تشخیص مرگ مغزی گفت: تیم‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی در مرحله اول وضعیت بیمارانی که احتمال دارد مرگ مغزی شوند یا دچار مرگ مغزی شده باشند را بررسی و غربالگری می‌کنند. بیماران مغزی افرادی هستند که ضریب هوشیاری آنها کمتر از 5 باشد. سطح هوشیاری بر اساس مقیاس کمایی گلاسکو یا همان GCS که ابزاری است برای بررسی پاسخ‌های بیمار نسبت به محرک‌ها تعیین می‌شود. این دسته از بیماران که دارای ضریب هوشیاری زیر 5 هستند احتمال دارد به مرگ مغزی دچار شده باشند یا در آینده دچار شوند.

بیماری که از نظر پزشکی به سطح هوشیاری 3 برسد یعنی هیچ واکنشی نسبت به محرک‌ها از خود نشان ندهد؛ در این حالت مردمک‌ها به نور واکنش نشان نمی‌دهند، در نوار مغزی فرد بیمار امواجی ثبت نمی‌شود و رفلکس‌های حلقی وی قطع می‌شود؛ این علائم می‌تواند نشانگر این باشد که بیمار دچار مرگ مغزی شده است.

او با اشاره به اینکه روند اهدای عضو بیمار مرگ مغزی نیز تابع یک پروسه بررسی علمی است، گفت: در هر دانشگاه کمیته‌ای وجود دارد که متخصصان و جراحان رشته‌های مختلف پزشکی ازجمله متخصص و جراح مغز و اعصاب و متخصص داخلی در آن عضویت دارند و زمانی که حدس زده می‌شود بیماری مرگ مغزی شده است، تمامی این متخصصان باید یکسری معاینات خاص خود را جهت اطمینان از مرگ مغزی بیمار انجام دهند، اما پیش از انجام بررسی‌های لازم توسط کمیته‌های دانشگاهی از اعضای خانواده و همراهان بیمار اجازه اولیه اهدای عضو می‌گیرند، از آنها درباره تمایل‌شان به اهدای عضو بیمار خویش سؤال می‌کنند.

البته اگر پیش‌تر بیمار در زمان سلامتی خود برگه اهدای عضو را پر کرده باشد روند اقدامات تا حدودی در این زمینه متفاوت خواهد بود اما باز اجازه از اطرافیان بیمار کاری است که ضرورتا باید انجام گیرد. زمانی که کمیته دانشگاهی تایید کرد که بیمار دچار مرگ مغزی شده است نماینده‌ای از پزشکی قانونی حضور می‌یابد و پس از انجام معاینات و بررسی‌های لازم اجازه می‌دهد که مرگ مغزی بیمار از سوی کمیته دانشگاهی اعلام شود. زمانی که این مراحل به پایان رسید اطلاعات پزشکی و فردی بیمار مرگ مغزی ازجمله گروه خونی و اعضایی که قابل اهدا کردن است به سیستمی که در وزارت بهداشت وجود دارد ارائه می‌شود که از طریق این سیستم می‌توان به مناسب‌ترین موارد اهدای عضو دست‌یافت.

از طریق این سیستم افراد متقاضی می‌توانند به این مسئله پی ببرند که اعضای کدام بیمار مغزی مناسب پیوند به بیمار خود است. افراد گیرنده عضو نیز اطلاعاتشان به سیستم وزارت بهداشت ارائه شده است، این اطلاعات به مرکز اهدای عضو دانشگاهی که به تازگی در آن یک نفر مرگ مغزی تشخیص داده شده است ارسال و به این مرکز اطلاع داده می‌شود که بیماری در فلان شهر وجود دارد که به‌عنوان مثال به یک کلیه پیوندی احتیاج دارد.

زمانی که مشخص شد عضو اهدا دهنده به کدام دانشگاه یا مرکز درمانی قرار است انتقال داده شود و عمل جراحی چه زمانی قرار است انجام گیرد، دوباره از همراهان بیمار مرگ مغزی شده اجازه جراحی عضو اهدایی گرفته می‌شود. بعد از این مرحله معمولا در دانشگاه‌های دارای بیمارستان‌های خاص پیوند عضو، عضو اهدایی طی یک عمل جراحی به بدن فرد بیمار پیوند زده می‌شود.